Open Monumentendag Special: Militair erfgoed in Grave

De Generaal de Bons Kazerne in Grave en de 'Dikke DAF': Samen vertellen ze het verhaal van Koude Oorlog en dienstplicht, een verhaal dat verteld moet blijven worden. Zo heeft dit militair erfgoed niet alleen een boeiend verleden, er is ook een boeiende toekomst voor weggelegd. Foto: Max Popma

Op zaterdag 20 mei jl. vond alweer de vierde editie van de Open Monumentendag Special plaats. Deze Special liet, met als thema 'Militair erfgoed', de militaire historie van Grave (NB) en omgeving herleven. De vestingstad Grave kent daarin een bewogen geschiedenis vanaf de tachtigjarige oorlog tot en met de Tweede Wereldoorlog en de Koude Oorlog in de tweede helft van de 20e eeuw. Al die militaire activiteit heeft het dagelijks leven in en rond Grave diepgaand beïnvloed en de omgeving tot op de dag van vandaag mede bepaald.

Mobiel erfgoed

Ook het mobiel erfgoed heeft zich geprofileerd op 20 mei in Grave. De Federatie Historische Automobiel- en Motorfietsclubs (FEHAC) en de stichting BRAVO-compagnie hebben op het terrein van de Generaal de Bons Kazerne een tentoonstelling ingericht van een aantal militaire voertuigen uit de jaren 1950, '60 en '70, terwijl tijdens rondleidingen over het kazerneterrein informatie werd gegeven over de rol die militaire mobiliteit in de geschiedenis van ons land heeft gespeeld. Dankzij het Graafs Museum en Keep Them Rolling konden bezoekers in originele militaire voertuigen uit de Tweede Wereldoorlog pendelen tussen het terrein van de kazerne, het centrum van Grave en de diverse militaire bezienswaardigheden.

Het verhaal zal verteld blijven worden, zeker als het aan Henk Boons van de BRAVO-compagnie ligt. Foto's Max Popma

Militaire mobiliteit

Waarom dat mobiel erfgoed nu bewaren en aan het publiek laten zien? Na het einde van de Tweede Wereldoorlog werd duidelijk dat voor het behoud van de zo zwaar bevochten vrijheid een sterke defensie nodig was. Sinds de Eerste Wereldoorlog waren de legers steeds mobieler geworden en met name in de Tweede Wereldoorlog en de tweede helft van de 20e eeuw bleek mobiliteit van doorslaggevende betekenis in de wereld van 'Oorlog en vrede'. De Koude Oorlog stond voor de deur.
Er werd na de oorlog dan ook flink geïnvesteerd in militaire voertuigen, vaartuigen en vliegtuigen. Er werd in het buitenland aangeschaft, maar er werden ook orders gegund aan Nederlandse bedrijven. DAF werd hofleverancier van onze defensie en met name de 'Dikke DAF' werd 'het gezicht van het Nederlandse leger'.

DAF: Hofleverancier van het Nederlandse leger. Foto: Max Popma

Koude Oorlog en dienstplicht

Samen met leden van de BRAVO-compagnie en filmpjes uit die tijd vertelden deze voertuigen het Verhaal van Koude Oorlog en dienstplicht. Dit verhaal sluit naadloos aan bij dat van de Generaal de Bonskazerne, die net vóór de Tweede Wereldoorlog gereedkwam en daarmee pas na de bevrijding door het Nederlandse leger definitief in gebruik kon worden genomen.
In de jaren 1990 werd de kazerne afgestoten. Met een groot aantal andere kazernes trouwens, wat gepaard ging met sterke inkrimping van ons leger en opschorting van de dienstplicht. De Muur was gevallen en de Koude Oorlog was voorbij; optimisten verklaarden de geschiedenis 'ten einde'. Aan Defensie leek minder behoefte.
Misschien denken we daar inmiddels weer anders over, het blijft van groot belang het materieel en immaterieel erfgoed van deze wezenlijke periode in onze geschiedenis te bewaren en de verhalen ook in de toekomst te blijven vertellen.
Net als cultureel erfgoed in het algemeen, heeft dit militair mobiel erfgoed daarom niet alleen een boeiend verleden, er is ook een boeiende toekomst voor weggelegd.

Erfgoedfair en BOEi

De tentoonstelling kon tot stand komen dankzij de samenwerking met en de gastvrijheid van de BankGiro Loterij Open Monumentendag en de Erfgoedfair. De Generaal de Bons Kazerne is een zeer bewust gekozen locatie voor het evenement. Het complex is tegenwoordig eigendom van BOEi, een organisatie zonder winstoogmerk, die zich ten doel stelt Nederlands erfgoed voor de burger te ontsluiten en de bijbehorende verhalen door te geven door middel van het restaureren en herbestemmen van cultureel erfgoed, mét oog voor authenticiteit, duurzaamheid, kwaliteit en innovatie.

Open Monumentendag en Specials

De Erfgoedfair is een relatief nieuw fenomeen; de jaarlijkse BankGiro Loterij Open Monumentendag kennen we van het tweede weekend van september als ruim 1 miljoen bezoekers zo'n 5.000 opengestelde monumenten bezichtingen.
Vanuit het publiek is de wens geuit om vaker in het jaar te mogen genieten van bijzondere monumenten en locaties in Nederland. Het landelijke Projectbureau Open Monumentendag geeft met de Open Monumentendag Specials gehoor aan deze wens. De specials zijn regionale, kleinschalige edities van het landelijke evenement met een eigen thema, waarmee het verhaal van de streek wordt verteld. Daarin wordt een aantal keer per jaar de samenwerking met de BankGiro Loterij Open Monumentendag gezocht.

Mobiele Collectie Nederland

De stichting Mobiele Collectie Nederland is in overleg met het Projectbureau Open Monumentendag over de inzet van mobiel erfgoed tijdens de jaarlijkse BankGiro Loterij Open Monumentendag en de Open Monumentendag Specials. Eerder leidde dit al tot de inzet van mobiel erfgoed tijdens de OMD Special 'Juweeltjes aan de Angstel' en 'Textiel in Twente'. En nu dus ook in Grave.
Ten behoeve van de special in Twente is bovendien een demo-webpagina rond dit thema vervaardigd, waarbij het deelnemende mobiel erfgoed wordt gepresenteerd binnen de context van het verhaal van de Twentse textiel.

De Dikke DAF had qua belangstelling niet te klagen. Foto: Max Popma